Tl;dr
Sprzedaż i wymiana kryptowalut powodują powstanie przychodu podatkowego. Podatek dochodowy dotyczy dochodu, zaś dochód to różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania. Przychód możemy pomniejszyć o koszty, które powinny mieć związek z osiąganym przychodem i być prawidłowo udokumentowane. Prowadzenie księgowości z pomocą książki przychodów i rozchodów stanowi ryzyko, bezpieczniej jest prowadzić pełną księgowość, bez względu na rozmiar prowadzonej czy planowanej działalności.
1. Czym jest dochód
Opodatkowany jest dochód z prowadzonej działalności gospodarczej, zaś dochód to różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania.
Dochód = Przychód – Koszty uzyskania przychodu
Biorąc pod uwagę to proste stwierdzenie istotne jest dla nas jak ustalamy przychód oraz koszty uzyskania przychodu.
2. Kiedy powstaje przychód z obrotu kryptowalutami
Dokonując obrotu kryptowalutami mamy do czynienia zasadniczo z trzema sytuacjami:
- Kupna kryptowalut (zbycie waluty tradycyjnej w zamian za kryptowalutę)
- Sprzedaży kryptowalut (zbycie kryptowaluty w zamian za walutę tradycyjną),
- Wymiany kryptowalut (zbucia kryptowaluty w zamian za inną kryptowalutę),
i dlatego moment powstania przychodu należy wskazać odrębnie dla każdej z nich.
Kupno kryptowalut – kupno kryptowalut podobnie ja zakup innej rzeczy, usługi czy prawa majątkowego nie generuje przychodu po stronie kupującego kryptowaluty.
Sprzedaż kryptowalut – generuje przychód, za moment powstania tego przychodu należy uznać dzień sprzedaży (dzień dokonania transakcji). Z uwagi na charakter działania giełd kryptowalut, i tylko z tego powodu, jest to dzień zaksięgowania transakcji w portfelu tradera. Kwota przychodu odpowiada kwocie należnej (a w konsekwencji kwocie otrzymanej) od kontrahenta.
Zamiana kryptowalut – generuje przychód, za moment powstania tego przychodu należy uznać dzień zamiany (dzień dokonania transakcji). Z uwagi na charakter działania giełd kryptowalut, i tylko z tego powodu, jest to dzień zaksięgowania transakcji w portfelu tradera. Przychód powstaje w kwocie odpowiadającej wartości nabywanych kryptowalut, jednak jest on niwelowany przez ekwiwalentny charakter transakcji (kosztem są kryptowaluty zbywane, a te naturalnie mają taką samą wartość jak te nabywane).
3. Koszty uzyskania przychodu z obrotu kryptowalutami
Do kosztów uzyskania przychodu mamy prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związane z przychodami osiągniętymi w związku ze zbyciem wirtualnej waluty, o ile zostały one prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.
Kosztami uzyskania przychodu w przypadku obrotu kryptowalutami mogą być m.in.:
- Wydatki na nabycie kryptowaluty (kupno kryptowalut),
- Opłaty z tytułu prowizji od dokonanych transakcji
Co już zaznaczyłem wcześniej, przy transakcji wymiany kryptowalut wysokość kosztu uzyskania przychodu z tytułu nabycia kryptowaluty w zamian za inną kryptowalutę odpowiada wysokości równej przychodowi z tytułu tej transakcji. Z istoty zamiany praw majątkowych na rynku kryptowalut wynika bowiem ekwiwalentność świadczeń.
Należy również pamiętać, że aby wydatek mógł stanowić koszt, to powinien być prawidłowo udokumentowany.
4. Ewidencjonowanie obrotu kryptowalutami
Problem pojawia się przy okazji księgowania naszej aktywności w księdze przychodów i rozchodów (czyli w skrócie KPiR), a dokładnie przy okazji dokumentowania kosztów, ponieważ w książce przychodów i rozchodów można dokonywać wpisów wyłącznie na podstawie ściśle określonych dokumentów.
Stanowisko organów podatkowych jest takie, że nie stanowią podstawy do wpisów w KPiR wyciągi z historią transakcji generowanych przez giełdy czy też potwierdzenia przelewów z naszego rachunku na rachunek giełdy. Mocno zaskakujące, szczególnie mając na uwadze anonimowy charakter tego rodzaju transakcji. Zasadniczo zatem nie istnieją żadne dokumenty, o których mowa w przepisach o KPiR które mogłyby stanowić taki dowód. W związku z tym, powstaje problem taki, że opodatkowany będzie PRZYCHÓD z kryptowalut, nie zaś DOCHÓD. Ministerstwo Finansów zna ten problem (i nic nie robi, aby ulepszyć przepisy o KPiR), lecz wyjaśnia enigmatycznie, że
brak możliwości zaewidencjonowania danych przychodów czy wydatków w podatkowej księdze przychodów i rozchodów – z uwagi na brak posiadania przez podatnika wymaganej w rozporządzeniu formy ich udokumentowania – nie oznacza automatycznego braku możliwości uznania ich odpowiednio za przychód oraz koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy PIT. Jeżeli zatem podatnik w inny sposób rzetelnie udokumentuje powstanie przychodu podatkowego, czy poniesienie kosztu podatkowego, powinien to uwzględnić w trakcie roku podatkowego w bieżącej zaliczce na podatek, jak również w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego (…).
Zatem w określeniu kosztów pomóc może nawet prosty wydruk potwierdzenia przelewu z własnego rachunku na rachunek giełdy oraz wydruk z giełdy potwierdzający jednoznacznie, że z tym przelewem wiązał się zakup naszych bitcoinów (ich ilość, cena zakupu itp.) przy czym trzeba się liczyć z tym, że będziemy mieć kompletny rozjazd między ewidencją księgową, a rozliczeniem podatku dochodowego.
Jakie rozwiązanie może być z tej sytuacji? Przejście na prowadzenie ksiąg rachunkowych w miejsce KPiR. Dogodność pełnej księgowości wynika z tego, że inne są zasady rozliczania i dokumentowania kosztów uzyskania przychodów obowiązują podatników prowadzących księgi rachunkowe. Przepisy ustawy o rachunkowości nie zawierają katalogu dokumentów księgowych, które mogą stanowić podstawę zapisów w księgach rachunkowych, a jedynie określają jego podstawowe elementy. Z tego względu np. wyciągi bankowe potwierdzające transakcje zakupu lub sprzedaży kryptowaluty wraz z załączonym wydrukiem z dokonanej transakcji z giełdowego profilu jednostki, uzupełnionym o podpis osoby, która w imieniu jednostki dokonała tej transakcji, mogą być uznane za dowód księgowy.